Co to jest spacjalizm?

Spacjalizm, z włoskiego “movimento speciale” – “ruch przestrzenny”, to nurt w malarstwie zapoczątkowany przez Lucio Fontanę, argentyńskiego malarza o włoskiej narodowości, który całkowicie zerwał z jednowymiarowymi obrazami poprzez nadanie im głębi. Spacjalizm w malarstwie po raz pierwszy został ogłoszony szerokiej publiczności zainteresowanej sztuką w 1946 roku w argentyńskim Buenos Aires pod nazwą “manifesto bianco”. Za realny początek tego nurtu uznaje się jednak drugi manifest, opublikowany w 1976 roku w Mediolanie, pod nazwą Primo manifesto dello Spazialismo. Fontana wielokrotnie przyznawał się, że powstanie spacjalizmu w malarstwie było przypadkowe. Nagłe olśnienie artysty nastąpiło w chwili, gdy jego oczom ukazało się rozdarte płótno, uszkodzone na skutek przygotowań związanych z jego wystawą w Paryżu. Lucio Fontana wielokrotnie na łamach kolejnych wydań i felietonów ochoczo podkreślał znaczenie ideologiczne swoich dzieł, które w jego opinii były nacechowane wielowymiarowością i nieskończonością. Mimo wszystko, początek spacjalizmu nie był dla niego zbyt łaskawy. Krytycy wielokrotnie zauważali bezcelowość zabiegów Fontany, a pasjonaci ówczesnej sztuki nie widzieli w nich żadnej atrakcyjności. Spacjalizm mimo początkowych trudności okazał się bardzo istotny w dłuższym ujęciu czasowym.

Spacjalizm w sztuce – charakterystyczne cechy

Spacjalizm to styl, który miał w zamierzeniu całkowicie zerwać ze statycznymi i dwuwymiarowymi obrazami, poprzez nadanie im głębi. Prawidłową definicję spacjalizmu zredagował jednak sam Lucio Fontana, opisując dzieła jako otwartą, wielowymiarową przestrzeń związaną z całym wszechświatem i nieskończonością. Obrazy w spacjalizmie nawiązywały do ruchu, dynamiki, czasu oraz przestrzeni, a do ich tworzenia artyści wykorzystywali nowe techniki, w tym także asamblaż. Proces ten polegał na wykorzystaniu w obrazie przedmiotów niemających nic wspólnego z malarstwem, mogły to być sztućce, nici, a nawet części potłuczonej zastawy stołowej lub rozbitych urządzeń. Przykładem nowego podejścia Fontany względem sztuki może być nietypowa wystawa “czarnego środowiska przestrzennego” w postaci niewielkiego pokoju pomalowanego całkowicie na czarno. Artyści nie przebierali w środkach. Obrazy spacjalistyczne są nietypowe i próżno szukać w nich utartych szlaków. Założyciel nurtu szokował między innymi dźgniętymi i poszarpanymi płótnami, przez które było widać zarys przedmiotów ustawionych za nimi. Te dzieła spacjalizmu zostały nazwane spacjalami. Enrico Donati, włosko-amerykański malarz zafascynowany nietypowymi środkami przekazu, do tworzenia swoich dzieł używał między innymi mieszaniny farby oraz kurzu czy też smoły.

Spacjalizm – najpopularniejsi przedstawiciele tego kierunku

W spacjalizmie tworzyło wielu odważnych artystów, którzy nie obawiali się nietypowych dzieł i ich dość szokującego wydźwięku. Każdy z nich chciał w pewnym stopniu wpłynąć na widza poprzez pokazanie mu trójwymiarowego obrazu na dwuwymiarowym płótnie. Warto wśród nich wyróżnić takie osobistości jak:

• Lucio Fontana (1899-1968) – włoski malarz i rzeźbiarz, z pochodzenia argentyńczyk, który wprowadził ideę spacjalizmu w sztuce poprzez wydanie dwóch manifestów określających główne założenia tego nurtu, w 1946 roku pod nazwą “manifesto bianco” oraz w 1947 roku pod nazwą “Primo manifesto dello Spazialismo”. Lucio Fontana zerwał z ówczesną sztuką poprzez nadanie dwuwymiarowym obrazom charakterystycznej głębi i przestrzenności. W 1958 roku Fontana przeprowadził proces dziurkowania i nacinania swoich dzieł.
• Giuseppe Capogrossi (1900-1972) – włoski malarz i zarazem jeden z kilku przedstawicieli spacjalizmu w sztuce. Wraz z Lucio Fontaną oraz Alberto Burrim aktywnie zaangażował się we włoską sztukę nieformalną. Wziął udział w Premio Bergamo i wielu wystawach, zajmując zawsze wysokie premiowane pozycje.
• Gianni Dova (1925-1991) – kolejny włoski malarz na krótkiej liście spacjalistycznych malarzy, zafascynowany trójwymiarowymi, przestrzennymi dziełami Lucio Fontany. Jego dzieła były pokazywane na wielu wystawach, między innymi w Wenecji, San Paulo, Rzymie, Mediolanie, Paryżu i w wielu innych miastach, będących kolebkami ówczesnej sztuki.
• Enrico Donati (1909-2008) – włoski malarz i rzeźbiarz pochodzenia włosko-amerykańskiego. Donati zafascynowany spacjalizmem rozpoczął eksperymenty z nietypowymi materiałami i surowcami używanymi do realizowania swoich dzieł. Warto wśród nich wymienić między innymi mieszanie farby z kurzem.

Spacjalizm – dzieła, które warto znać

Do najpopularniejszych dzieł spacjalizmu można zaliczyć:

• Lucio Fontana “Spatial Concept: Waiting” (1960) – jedno z najgłośniejszych dzieł głównego przedstawiciela i pomysłodawcy spacjalizmu, przedstawiające duże nacięcie jasnobeżowego płótna o ciepłej kolorystyce, lekko pochylone w prawo. Fontana naciął płótno w chwili, gdy było jeszcze mokre, rozpoczynając od niewielkiego nacięcia. Później kolejnymi narzędziami znacznie je powiększał i jednocześnie wypełniał przestrzeń za obrazem czarną farbą. W efekcie to dzieło spacjalizmu daje wrażenie nieskończoności wszechświata i przestrzeni. Fontana podkreślał fakt, iż cięcie było przemyślane i zaplanowane, na próżno w nim szukać destrukcyjnego, spontanicznego i gwałtownego działania autora.
• Lucio Fontana “Concetto Spaziale” (1961) – dzieło przedstawia srebrną kulę na czarnym tle, przypominającą księżyc na nocnym niebie, który ma symbolizować podbój kosmosu, w tym także wyścig ówczesnych mocarstw na księżyc oraz potęgę wszechświata. Lucio był zaangażowanym wielbicielem kosmosu, dlatego w 1963 roku stworzył dzieło spacjalistyczne, a właściwie całą serię, “Concetto Spaziale, La Fine di Dio”, zainspirowaną i poświęconą podróży Jurija Gagarina w kosmos. Na całą serię składa się 38 obrazów o owalnym kształcie z wieloma nacięciami oraz dziurkowaniami na czarnym jak smoła tle.
• Lucio Fontana “Concetto Spaziale, Attese” (1965) – śnieżnobiały obraz z epoki spacjalizmu przedstawiający dziesięć cięć, które obrazują w dość wymowny sposób pęd dłoni Fontany w trakcie nacinania nieskazitelnego płótna.
• Lucio Fontana “Concetto Spaziale, Attesa” (1965) – obraz poświęcony żonie Fontany jest w całości czerwony i przedstawia jedno, długie na metr pionowe cięcie z czarnym wnętrzem. Obraz mimo krwisto czerwonej barwy zdaje się sterylny, czysty, a długie nacięcie sprawia wrażenie czasoprzestrzennego kontinuum.

Spacjalizm na aukcjach OneBid

Na naszych aukcjach OneBid znajdziesz wiele wspaniałych spacjalistycznych obrazów, które mogą uzupełnić nawet najbardziej okazałe kolekcje prywatnych kolekcjonerów i wielbicieli sztuki. Wszystkie dzieła oferowane na naszej witrynie są sprzedawane w drodze licytacji, w której możesz wziąć udział bez wychodzenia z domu. Wystarczy założyć konto na naszym portalu i pozostawić swoją ofertę dotyczącą konkretnego dzieła. W ten sposób każdy może stać się właścicielem poszukiwanego od wielu lat obrazu, który będzie stanowił zwieńczenie całej kolekcji. Nasza witryna jest bezpieczna w użytkowaniu, zadbaliśmy także o to, aby była intuicyjna i prosta w nawigacji.