Jan Styka, MADONNA, 1906

73,0 x 60,2cm - olej, tektury naklejone na tekturę, 73 x 60,2 cm

sygn. p.d.: Jan Styka | 1906

 

Kompozycja powiększona przez autora poprzez doklejenie z obu boków dodatkowych pasów tektury.

 

Na odwr. napis farbą: Tę Madonnę uważam za jedną z najlepszych prac moich | Malowałem ją w r. 1906

w Paryżu. Place Pigalle. | Na wystawie George Petita w r. 1906 | Na Salonie AF w r. 1920.

 

Napisy: – pośrodku kredką niebieską: 6; – l.d. kredką czerwoną: 3.

Nalepki: – drukowana z zatartym okrągłym znakiem; – nalepka wystawowa (druk, atrament): Miejska Galeria Sztuki w Łodzi | Autor Jan Styka. | Rodzaj pracy Olejny. | Nazwa „Madonna“. | No katalogu 2407. | Data przyjęcia 12. III 26.

Na górnej listwie ramy nalepka aukcyjna Agra-Art z 2011 r.

 

Obraz wystawiany m.in. w:

– Expositions Jan Styka et Tade Styka, Galerie Georges Petit, Paryż 16 – 25 V 1906;

– [kat.] Wystawa zbiorowa ś.p. Jana Styki oraz synów Adama i Tadeusza i R. Radwańskiego, Miejska Galeria Sztuki w Łodzi od 14 III do 14 IV 1926, s. 5, nr kat. 13;

– [kat.] Wystawa prac Jana, Tadeusza i Adama Styków, Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych Warszawa 1926, s. nlb., nr kat. 14.

 

Tę Madonnę uważam za jedną z najlepszych prac moich.

(Jan Styka)

 

Po głośnej panoramie Bitwa pod Racławicami Styka skupił się na tematyce religijnej. Zrealizował młodzieńcze marzenie i w 1895 roku udał się w podróż do Palestyny. Trwający zaledwie dwa miesiące wyjazd umocnił artystę w wierze i dostarczył licznych szkiców i studiów do przyszłych dzieł. Malarstwo religijne zajęło szczególne miejsce w jego twórczości, czego owocem były kolejne monumentalne panoramy – Golgota, a następnie Męczeństwo chrześcijan w Cyrku Nerona. Zaprezentowane w paryskim Palais de Glace przy Champs-Élysées w 1900 roku Męczeństwo chrześcijan wywołało sensację i zapewniło Styce rozgłos i sławę we Francji. Artysta, wraz z rodziną osiadł na stałe we francuskiej stolicy, a jego atelier mieściło się przy placu Pigalle. Według notatki zamieszczonej przez Stykę na odwrocie obrazu, dzieło to powstało właśnie w tej pracowni. W 1906 roku w dniach 16 – 25 maja miała miejsce wystawa Jana i Tadeusza Styków w paryskiej Galerii Georgesa Petita przy Rue de Seze 8 (co również odnotował sam artysta na odwrociu). W tygodniku „La vie moderne“" z dn. 27 maja 1906 roku znalazła się recenzja tej wystawy. Pisano wówczas: W Galerii Georgesa Petita jego [Jana Styki] talent ukazuje się w nowym świetle: ujawnia się po raz kolejny, pisze M. Jacques Copeau, jako kochający wykonywane płynnie kobiece podobizny. Co może być lepszego pod względem rysunku i kolorystyki niż Psyche i Eunice? Choć uwagę krytyków przyciągnęły wówczas inne portrety to sam artysta tę Madonnę uważał za jedno z najlepszych swoich dzieł.

Madonna to niezwykle subtelne i poruszające przedstawienie duchowości, w którym artysta sięga po temat świętości w sposób pełen delikatności i mistycyzmu. Jest to dzieło, w którym zamiast monumentalnej, sakralnej potęgi, spotykamy się z eteryczną i pełną czułości wizją Matki Bożej, z subtelnym pięknem, które porusza duszę i skłania do zadumy. Styka w swoim malarstwie religijnym dążył do nadania postaciom świętym ludzkiej bliskości, a zarazem podkreślenia ich duchowego wymiaru. W prezentowanej Madonnie widzimy kobietę o łagodnym spojrzeniu, otoczoną aurą spokoju i mistycznej zadumy. Twarz Madonny jest pełna cichej kontemplacji, a jej delikatne rysy zdają się niemal rozmywać w świetlistym tle. Eteryczność postaci została osiągnięta poprzez subtelne, miękkie przejścia tonalne, delikatne rozświetlenie twarzy i płynność pociągnięć pędzla. Nie jest to portret majestatycznej królowej niebios, lecz Matki – ciepłej, łagodnej, otoczonej wewnętrznym światłem, które zdaje się emanować z jej wnętrza. Styka, mistrz koloru i światła, w tej kompozycji świadomie ograniczył paletę barw do miękkich, pastelowych tonów. Tło obrazu nie jest bogato zdobione, lecz rozmyte, niemal nierealne, jakby Madonnę otaczała aureola świetlistej mgły. Wrażenie to potęguje uczucie transcendencji. Jan Styka wielokrotnie w swojej twórczości sięgał po tematykę religijną, nadając jej nie tylko malarską, ale i głęboko duchową wartość. Madonna jest jednym z jego najbardziej intymnych i metafizycznych dzieł – pozbawiona nadmiernego patosu, ukazuje cichą świętość, która objawia się nie w potędze i triumfie, lecz w delikatnej kontemplacji i subtelnym świetle.

Sukces wystawy w galerii Georgesa Petita pozwolił Styce na zakup gruntu w Garches i budowę willi z pracownią. Była to okazała miejska willa zaprojektowana specjalnie dla malarza przez Juliana Zachariewicza. Najważniejszym wnętrzem była tam przestronna i dobrze doświetlona pracownia.

Ostatnia adnotacja artysty na odwrociu brzmi: Na Salonie AF w r. 1920. Prawdopodobnie chodziło o Salon Société de Artistes Français, jednakże w ilustrowanym katalogu Salonu z 1920 roku, dzieło to nie figuruje.

 

Jan Styka (Lwów 1858 - Rzym 1925) - popularny malarz scen historycznych i batalistycznych, autor obrazów alegorycznych i religijnych, portrecista, ojciec malarzy Tadeusza i Adama Styków. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu, następnie w Rzymie, a w latach 1882-1885 u Jana Matejki w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie. Po studiach spędził kilka lat w Paryżu, później mieszkał we Lwowie. W roku 1895 podróżował do Palestyny. Po 1900 stale mieszkał w Paryżu, skąd wyjeżdżał do Stanów Zjednoczonych, Włoch i Grecji. Uczestnik wielu wystaw, m.in. paryskich Salonów czy Wystawy Światowej w St. Louis (1904), cieszył się znaczną popularnością, a nawet sławą. Był członkiem Akademii Św. Łukasza w Rzymie. Był również pomysłodawcą i współtwórcą sławnych panoram - eksponowanej dziś stale we Wrocławiu Panoramy bitwy pod Racławicami (lata 1892-1894; wraz W. Kossakiem i innymi), Golgoty (1896; obecnie w Los Angeles), Panoramy Siedmiogrodzkiej (1897; pocięta na części, zachowały się tylko fragmenty), i Męczeństwa Chrześcijan w cyrku Nerona (1899; płótno zaginione podczas pierwszej wojny światowej). Zajmował się ilustratorstwem, m.in. przygotował ilustracje do luksusowego wydania Quo vadis? Sienkiewicza.