Jan Chełmiński, KIRASJER 14. PUŁKU ARMII KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO, ok. 1913

37,3 x 25,1cm - akwarela, gwasz, tektura

sygn. p.d.: Jan V. Chelminski

Na odwr., wzdłuż dolnej krawędzi, nr (niebieską kredką): E74; powyżej (ołówkiem): [.] 14; ponadto na tzw. „zaplecku“, nalepka z dedykacją w języku angielskim (tusz): ORIGINAL WATER COLOUR OF CUIRASSIER | BY CHELMINSKI. PURCHASED IN PARIS 1935. | With luck to the new home | [podpis] | Sept 1949

14 Pułk Kirasjerów był jedynym polskim pułkiem kirasjerskim i ostatnim używającym kirysów – zbroi ochraniającej korpus. Utworzony 1 września 1809 roku w Końskich przez płk. Stanisława hr. Małachowskiego, pierwotnie nosił nazwę 1 Pułku Broni Kirasjerów. Od 18 stycznia 1813 roku, dowództwo nad oddziałem przejął płk Kazimierz Dziekoński. Ubiór tego pułku zbliżony był do ubioru kirasjerów francuskich, z wyjątkiem guzików i ozdób żółtych i złotych, które u kirasjerów francuskich były białe i srebrne. Dnia 12 maja 1812 pułk wyruszył wraz z Napoleonem na wojnę z Rosją. Dzięki szarży polskich kirasjerów pod Możajskiem (7 IX 1812), droga na Moskwę stanęła otworem. Oddział walczył również w bitwach pod: Friedland – 17 VIII 1813, Pittersbach – 20 VIII, Krakau – 24 VIII, Strohweide – 6 IX, Weida – 4 X, Lipskiem – 19 X.

Bibliografia:

– B. Gembarzewski, Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831, Warszawa 1925, s. 62.

Jan Chełmiński (Brzustów k. Opoczna 1851 – Nowy Jork 1925) popularny malarz z kręgu „polskich monachijczyków“, naukę rozpoczął u Juliusza Kossaka, a następnie kształcił się w warszawskiej Klasie Rysunkowej oraz w Monachium - w Akademii u Alexandra Strähubera i Alexandra Wagnera (1873-1875) i prywatnych pracowniach Józefa Brandta (1875) i batalisty Franza Adama (1876). Po studiach przebywał już stale za granicą - w Monachium, Londynie (lata 1882, 1888-1899), Paryżu (1899), jeździł do Petersburga (1889) i Nowego Jorku (1884), gdzie później, około 1915 zamieszkał na stałe. Nie zerwał jednak kontaktów z krajem, a swoje prace często przesyłał na warszawskie wystawy. Jego obrazy cieszyły się ogromnym powodzeniem. Malował przede wszystkim sceny wojskowe i batalistycznie, najchętniej z czasów Księstwa Warszawskiego i wojen napoleońskich, a także obrazy rodzajowe i epizody z polowań. Zajmował się ilustracją książkową; m.in. ilustrował tom myśliwskich opowiadań Theodora Roosevelta. Był kolekcjonerem dawnej broni i wybitnym znawcą żołnierskiego umundurowania. Wiele obrazów artysty wciąż znajduje się za granicą - w Anglii, Niemczech czy Stanach Zjednoczonych. Nieliczne z nich pojawiają się w sprzedaży antykwarycznej, stale budząc żywe zainteresowanie zbieraczy.