Ikona Karpacka

Wystawa jest prezentacją najlepszych przykładów malarstwa ikonowego z muzealnej kolekcji sztuki cerkiewnej. Udostępniony do publicznego oglądu zbiór ikon liczy ponad 200 egzemplarzy. Powstał w oparciu o prowadzoną w latach 60. ubiegłego wieku przez służby konserwatorskie akcję zabezpieczania dóbr cerkiewnych na obszarze południowo-wschodniej Polski, objętym po II wojnie światowej wysiedleniami w ramach operacji „Wisła”. Muzealny zbiór sztuki cerkiewnej pochodzi z cerkwi podległych najpierw prawosławnej, później greckokatolickiej eparchii przemyskiej i lwowskiej, a w ramach aktualnych granic państwowych – greckokatolickiej Diecezji Przemysko-Nowosądeckiej. W zakresie nomenklatury wobec ikon najstarszych, datowanych na XV i XVI wiek, w literaturze przedmiotu i niniejszym tekście, używa się określenia zachodnioruskie, mając na uwadze rusińskie dziedzictwo ziem przyłączonych około połowy XIV wieku do Polski, a względem ikon powstałych od XVII wieku – ukraińskie, ze względu na rodzący się wówczas etnos ukraiński. Ekspozycja malarstwa ikonowego w sanockim skansenie ma układ chronologiczny, przy czym ikony – jeśli było to możliwe – zostały połączone w zespoły warsztatowe i ikonostasowe. Pozwala to prześledzić, nawet na tak niewielkim wycinku spuścizny artystycznej Kościoła wschodniego, zmiany formalno-stylistyczne i ikonograficzne w ikonach na przestrzeni od XV do początku XX wieku. Uzmysławia również ich percepcję teologiczno-estetyczną, niezależną od uwarunkowań historycznych, choć to właśnie one zadecydowały w ogóle o zaistnieniu sztuki Kościoła wschodniego w polskiej kulturze.