Jerzy TCHÓRZEWSKI (1928-1999), Zimne światło, 1962

akryl, płyta; 80 x 40 cm;
sygn. i dat. na odwrocie: J.Tchórzewski 62 / „ZIMNE ŚWIATŁA”. REPRODUKOWANY:

- Cierpienie formy. Jerzy Tchórzewski. Malarstwo, Wydawnictwo IRSA, Kraków, 2019, s. 316.

Jerzy Tchórzewski wywodzi
się z krakowskiego środowiska
artystycznego. Jego prace po raz
pierwszy zostały zaprezentowane
właśnie tam w 1948 roku. Wydarzyło
się to podczas I Wystawy Sztuki
Nowoczesnej, która szybko została
zamknięta w wyniku kształtowania się
nowej polityki końca lat 40. XX wieku.
W wystawie wzięli udział również Alfred
Lenica, Tadeusz Brzozowski oraz Kazimierz
Mikulski. Twórczość wszystkich czterech
malarzy, choć na różnych jej etapach, łączy
posługiwanie się estetyką zbliżoną do francuskiego
surrealizmu. W przypadku malarstwa
Jerzego Tchórzewskiego, wrażenie oniryczności
czy liryczności kompozycji, towarzyszy mu również
w kolejnych latach działalności artystycznej.
Poetyka przestrzeni zwizualizowana za pomocą
abstrakcyjnych, ale też energicznych – energetycznych,
ścierających się form, stanowi istotną rolę
w dziełach artysty. Jego obrazy oraz postawa artystyczna
porównane są do demiurgicznych działań
takich jak powoływanie nowego życia z nieożywionej
materii obrazu czy symboliczny proces rozniecania
żywiołu ognia z dwóch suchych polan, które utożsamiane
są jedno z artystą drugie materią rozpoczętego
właśnie obrazu.
Wrażliwość artystyczna Jerzego Tchórzewskiego nie
jest zamknięta jedynie w „pikturalnych” ramach. Artysta
cenił współczesną poezję, utrzymywał relacje z ówczesnym
środowiskiem literackim dzięki przyjaźni ze Zbigniewem
Herbertem i Tadeuszem Różewiczem. Ta ożywiona wymiana
myśli, czujności, wrażliwości i emocjonalności samego autora
sprawiają, że płótna malarza poruszają również aspekty egzystencjalne
i eschatologiczne.