Iwan Konstantinowicz Ajwazowski, SZTORM, 1886

12,0 x 18,0cm - akwarela, gwasz, papier sygn. p.d.: A.

Na passe-partout autorska dedykacja: Ивану Артемьевичу | Эзову | въ знакъ глубокого | уваженiя, отъ | И. Айвазовск. | 1886

[Iwanowi Artemjewiczowi Ezowowi na znak głębokiego szacunku od I. Ajwazowsk.]

Na odwrociu powtórzona: Глубокоуважаемому | Ивану Артемьевичу | Эзову | И. Айвазовскiй [ogonek sygnatury przechodzi w paletę, gdzie umieszczono datę 1886] [Wielce szanownemu Iwanowi Artemjewiczowi Ezowowi I. Ajwazowski]

 

Do obrazu jest załączona opinia Agnieszki Pospiszil z lutego 2023 r.

 

Pochodzenie: 

Obraz pochodzi ze zbiorów Władysława Szaniawskiego (1891-1975) – dr. filozofii i nauk przyrodniczych. Szaniawski do końca życia pracował jako profesor nadzwyczajny na Uniwersytecie Warszawskim. Z zainteresowania był taternikiem, fotografikiem i myśliwym.

 

Data powstania obrazu zbiega się z jubileuszem 50-lecia pracy twórczej artysty, który celebrowany był w latach 1886 i 1887.

 

Przedstawienie motywu katastrofy okrętu wśród wzburzonych fal Morza Czarnego lub Azowskiego był jednym z lejtmotywów twórczości Ajwazowskiego, powtarzanym przez niego w różnych formatach, konfiguracjach i technikach. Jest to żaglowiec lub statek parowy, z rozbitkami lub bez, na pełnym morzu lub przy skałach, namalowany tak w oleju, jak i w gwaszu. Dzieła te, ze względu na dramatyzm i zarazem romantyczne ujęcie sceny, cieszyły się dużą popularnością. Oferowany Sztorm to typowa dla artysty kompozycja. Podobne ujęcia prezentują m.in. obrazy: Katastrofa morska z 1884 r. (Sotheby’s, 21 IV 2005), Fala z 1886 (Musee des Beaux-Arts, Brest) Statek pośród wzburzonego morza z 1887 (Ermitaż), Statek na morzu pod zachmurzonym niebem z 1888 r. (Sotheby’s, 15 XII 1993). Miniaturowy format bywał często prezentem, jak w przypadku podobnego obrazu przedstawiającego okręt z lat 90. XIX w., ze zbiorów Metropolitan Museum w Nowy Jorku, który był prezentem dla tłumaczki. Tak też mogło być w przypadku oferowanego Sztormu, jaki autor zadedykował Iwanowi Artiemjewiczowi Ezowowi, który był lekarzem dermatologiem-wenerologiem.

Iwan Artiemjewicz Ezow (Owanes (Ioanes, Ioannes) Arutiunowicz Jezjan) (1845-1907) był synem ormiańskiego kupca Artiemija Ezowa (Artiuna Awietowa Jezjana). Jego matka pochodziła ze słynnej rodziny kupieckiej Kistowów (Kistjanów) z Nachiczewanu. W 1868 r. ukończył Cesarską Akademię Medyczno-Chirurgiczną w Petersburgu. Pracował w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, gdzie szybko awansował. Później był zatrudniony jako lekarz wojskowy oraz ordynator w Nikołajewskim Lazarecie Wojskowym w Petersburgu (1890-1906). W 1893 r. otrzymał order św. Anny 3 klasy, w 1902 r. order św. Stanisława 2 klasy. Starszym bratem Iwana był słynny orientalista oraz działacz społeczny i polityczny ormiańskiej diaspory Gierasim (Karapet) Ezow (1835-1905), który był znajomym Iwana Ajwazowskiego (zachowała się ich obszerna, ponad 20-letnia korespondencja).

Wg opinii Agnieszki Pospiszil

Iwan Konstantinowicz Ajwazowski - wybitny malarz-marynista był jednym z najgłośniejszych artystów rosyjskich XIX wieku.
Pochodził z rodziny ormiańskiej. Od 1833 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu, otrzymując w 1836 mały złoty, a w 1837 duży złoty medal za kompozycje marynistyczne. W 1838 przebywał na Krymie jako stypendysta Akademii, w latach 1841-1844 był na stypendium we Włoszech.
W Rzymie poznał wówczas sławnego marynistę angielskiego J. M. W. Turnera. Był na Malcie, podróżował do Portugalii, Hiszpanii, Francji, Anglii, Holandii. Po powrocie do Rosji w 1844 otrzymał tytuł akademika. W 1847 został profesorem petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych. Był też członkiem kilku europejskich akademii; w Rzymie, Florencji, Stuttgarcie, Amsterdamie.
W latach 1853-1856 podczas wojny krymskiej przebywał w oblężonym Sewastopolu. W latach późniejszych nadal wiele podróżował po Rosji, był w Egipcie, a w 1892 nawet w Ameryce Północnej. Bardzo dużo wystawiał tak w kraju jak i za granica, m.in. w Rzymie, Neapolu, Wenecji, Florencji, Amsterdamie, Londynie, Stuttgarcie, Berlinie, Nowym Jorku, Chicago, Waszyngtonie.
Malował przede wszystkim kompozycje marynistyczne ale także sceny rodzajowe i pejzaże. W Teodozji znajduje się poświęcone mu muzeum; obrazy artysty znajdują się w wielu muzeach rosyjskich, a także w polskich zbiorach muzealnych.