50,3 x 63,3cm - olej, płótno sygn. l.d.: EOKUŃ 1902 [inicjały wiązane]
Na odwrocie centralnie nalepka własnościowa z herbem Rawicz, poniżej (tuszem): Okuń | Ave Marya; ponadto na prawej listwie ramy nalepka TZSP w Królestwie Polskiem (druk, tusz): No 2142 | Nazwisko autora Edward | Okuń | Rodzaj dzieła olejny | Tytuł Ave Marja | Wymiar - | Cena lub jego wartość 130 | Własność Autora | Adres | Warszawa d. 2/15 X 902; ponadto na górnej listwie ramy ślad po prostokątnej nalepce
Proweniencja:
– Własność artysty 1902.
– 1902-1917 własność hr. Juliusza Karola Ostrowskiego – zakupiony z wystawy w TZSP.
– Własność spadkobierców powyższego.
– Zakupiony przez Wacława Koniecznego (1882-1942) – przedsiębiorcę i dyrektora fabryki ceramiki w Poraju pod Częstochową
– W zbiorach spadkobierców powyższego.
Obraz wystawiany i wzmiankowany w:
– „Kurier teatralny“, 1902 nr 31, s. 4;
– Sprawozdanie Komitetu TZSP w Królestwie Polskiem za rok 1902, Warszawa 1903, s. 5 (Ave Marja);
– Przewodnik po Wystawie TZSP Nr 40, Warszawa 1929, s. 5, nr kat. 66 (Ave Maria);
– Sprawozdanie Komitetu TZSP w Warszawie, Warszawa 1930, s. nlb. (Ave Maria);
– Przewodnik po Wystawie TZSP Nr 138, Warszawa 1939, s. 8, nr kat. 63 (Ave Maria);
– J. Wiercińska, Katalog prac wystawianych w TZSP w Warszawie w latach 1860-1914, Wrocław 1969, s. 255;
– M. Biernaca, Edward Franciszek Mateusz Okuń [w:] Słownik artystów polskich..., t. 6 Warszawa 1998, s. 231;
– Małgorzata Biernacka, Literatura – symbol – natura. Twórczość Edwarda
Okunia wobec Młodej Polski i symbolizmu europejskiego, Warszawa 2004, s.
203 i 298.
Pierwszym właścicielem obrazu był hrabia Juliusz Ostrowski (1854-1917), który w 1902 r. zakupił dzieło bezpośrednio z wystawy Edwarda Okunia w warszawskiej Zachęcie. Świadczy o tym zapis w Sprawozdaniu Komitetu Tow. Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskiem za rok 1902.
Juliusz Karol hr. Ostrowski (1854-1917) odziedziczył po ojcu dobra ujezdzkie, dzięki czemu stał się jednym z najbogatszych właścicieli ziemskich w Królestwie Polskim. Był wielkim pasjonatem heraldyki dawnych ziem Rzeczypospolitej, Śląska, Pomorza Zachodniego i Kurlandii, co zaowocowało wydanymi przez niego w latach 1896-1914 tomami Księgi herbowej rodów polskich. Był działaczem katolickim, kawalerem maltańskim, jednym z inicjatorów i prezesem Związku Katolickiego. Pełnił też funkcję szambelana papieskiego. Jako zagorzały pasjonat sztuki kolekcjonował dzieła wielu artystów, zarówno polskich, jak i zagranicznych. Wielu młodych artystów wspomagał finansowo. W 1912 r. był współorganizatorem wielkiej wystawy malarstwa polskiego i obcego w Tomaszowie Mazowieckim. Prawie połowa wówczas zaprezentowanych dzieł pochodziła ze zbiorów hrabiego Ostrowskiego. O tym jak bogate były to zbiory, świadczy Inwentarz kolekcji obrazów Juliusza hr. Ostrowskiego w jego mieszkaniu przy ul. Pięknej 14a w Warszawie. Z dokumentu tego wiemy, że prezentowany obraz był własnością hrabiego aż do jego śmierci w 1917 roku. W inwentarzu kolekcji wymieniony jest pod pozycją nr 254 – Edward Okuń Ave Marja.
W styczniu 1939 obraz prezentowany był na wystawie Okunia w warszawskiej Zachęcie. W katalogu podana jest cena, za którą obraz można było wówczas nabyć. Niestety, wybuch wojny spowodował, że nie ukazało się Sprawozdanie TZSP za rok 1939. Brak jest więc potwierdzenia, czy i kto zakupił obraz z wystawy. Z informacji przekazanych przez obecnego właściciela wynika, że obraz w nieokreślonym bliżej czasie przed wojną został zakupiony przez Wacława Koniecznego (1882-1942) i pozostawał w rękach jego rodziny i spadkobierców do dziś.
Ave Maria to znakomity przykład mistrzowskiego operowania światłem przez artystę. Tajemnicza scena rozgrywająca się w spowitym mrokiem rzymskim pejzażu, ukazuje smukłe, zakapturzone postaci niespiesznie sunące w kierunku wejścia do kaplicy. Wzrok przyciąga duże, gotyckie okno, z którego bije mocne światło rozlewające delikatnie różową poświatę na murach kościoła. W tle, w blasku zachodzącego słońca, widoczne są szeregi latarnianych ogników prowadzące do bazyliki św. Piotra. Ten nastrojowy obraz nie pozwala przejść obok obojętnie. Nęci widza intensywnością witrażowego okna, a następnie wciąga, powolnie wyłaniając z mroku szczegóły.
Edward Okuń (Wólka Zerzyńska /obecnie Zerzeńska/ k. Warszawy 1872 - Skierniewice 1945) – malarz, rysownik, ilustrator – studia artystyczne rozpoczął w warszawskiej Klasie Rysunkowej u Wojciecha Gersona. W latach 1891-1893 kształcił się w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, m.in. u Jana Matejki, od 1893 w Monachium u Antona Ažbe, Stanisława Grocholskiego i Szymona Hollosy’ego. Studia uzupełniał w Paryżu. Od roku 1898 stale mieszkał we Włoszech – w Rzymie, a okresowo także w pobliskim Anticoli Corrado, we Florencji, Sorrento, Amalfi i na Capri. W 1914 podróżował do Egiptu. W roku 1921 wrócił do Warszawy, gdzie w latach 1925-1930 był profesorem Szkoły Sztuk Pięknych. Jeszcze kilkakrotnie wyjeżdżał do Włoch (m.in. w 1928, 1937, 1938), a w latach 1927 oraz 1929-1932 jeździł do Jugosławii, gdzie powstał cykl pejzaży Znad Adriatyku - "Jadran". Malował dekoracyjne, stylizowane portrety, idylliczne pejzaże i kompozycje o wątkach fantastycznych i baśniowych, bliskie symbolizmowi i secesji. Często sam projektował ramy do swoich obrazów, traktując je jako integralną część tych dzieł. Był wybitnym twórcą grafiki książkowej; wykonywał ilustracje, winiety, projekty okładek, inicjały i przerywniki, współpracując m.in. z warszawskim pismem „Chimera”.
