Stanisław Szukalski - Aukcje

1893 - 1987

Stanisław Szukalski urodził się 13 grudnia 1893 roku w Warcie koło Sieradza, zmarł 19 maja 1987 roku w Los Angeles. Artysta pochodził z ubogiej rodziny. W 1907 roku artysta wraz z rodzicami wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Szukalski rzeźbą interesował się już jako bardzo mały chłopiec. W wieku 13 lat zaczął uczęszczać do Art Institute of Chicago. W 1909 roku, za namową przebywającego w USA rzeźbiarza Antoniego Popiela, ojciec zdecydował się wysłać 15-letniego Stanisława do Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Profesor Konstanty Laszczka przyjął chłopca na uczelnię na podstawie pomyślnie zdanego egzaminu, mimo jego zbyt młodego wieku. Ze studiami rzeźbiarza wiążę się ciekawa historia. Ostatni semestr studiów zakończył się awanturą Szukalskiego z Laszczką, który próbował wprowadzić korekty do jednej z prac młodego studenta. Konstanty Laszczka zabronił uczestnictwa w zajęciach krnąbrnemu rzeźbiarzowi, co mogło skutkować usunięciem go z Akademii. Pomogło wstawiennictwo Jacka Malczewskiego, który przyjął Szukalskiego do swojej pracowni. Pod koniec semestru Szukalski przeprosił Laszczkę, co pozwoliło mu na ukończenie krakowskiej ASP. W 1912 roku Szukalski miał pierwszą publiczną wystawę w Pałacu Sztuki w Krakowie. W 1913 roku artysta powrócił do Chicago. Wczesne prace Szukalskiego to głównie popiersia portretowe, po roku 1914 w twórczości rzeźbiarza zaczynają pojawiać się kompozycje figuralne o symbolicznej i enigmatycznej wymowie. Sytuacja materialna Szukalskiego poprawiła się z chwilą zawarcia w 1923 roku związku małżeńskiego z młodą malarką Heleną Walker. Okres trwania tego związku to czas niezwykle owocnej pracy twórczej. W 1925 roku Szukalski dostał kilka nagród na Międzynarodowej Wystawie Nowoczesnej Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu. W 1929 roku Szukalski zorganizował w Krakowie Szczep Szukalszczyków Herbu Rogate Serce oraz zaczął publikować na łamach założonego przez siebie czasopisma „Krak” swoją filozofię artystyczną. Szczepowym zawołaniem grupy było hasło „Miłować, walczyć”. Grupa działała do 1936 roku. Szukalski krytykował Akademię Sztuk Pięknych jako ostoję sztuki francuskiej, podważał pozycję profesorów i wartość akademickiego systemu kształcenia. W 1932 roku Szukalski rozwiódł się z Helen Walker, a w 1935 roku poślubił guwernantkę swojej córki, Joan Lee Donovan.

W latach 1939-1945, borykając się z trudnościami finansowymi, tworzył niewiele. Od 1960 roku władze Los Angeles przyznały mu rentę w wysokości około 250 dolarów miesięcznie, która pokrywała zaledwie koszt wynajmowanego mieszkania. Z późnego okresu twórczości długowiecznego artysty pochodzą wizjonerskie projekty rzeźbiarsko-architektoniczne monumentów. Artysta stworzył zermatyzm, czyli pseudo naukowy kierunek. Analizował liczne języki oraz pradawne dzieła sztuki z wielu zakątków świata doszedł do wniosku, że wszyscy ludzie pochodzą z Wyspy Wielkanocnej, a u źródeł wszystkich języków leży "Macimowa", czyli pradawny język. Zagadnieniem tym Szukalski zajmował się przez 40 lat, tworząc w tym czasie 43 tomy maszynopisu. Zmarł 19 maja 1987 roku w szpitalu, wskutek udaru mózgu, wywołanego prawdopodobnie wcześniejszym wypadkiem ulicznym. Jego prochy zostały rozsypane przez przyjaciół na Wyspie Wielkanocnej. Kontrowersyjna twórczość i wypowiedzi artysty sprawiły, że do 2018 roku, kiedy to Leonardo DiCaprio wraz z Anną Dobrowolską wyprodukowywali film dokumentalny poświęcony Szukalskiemu dostępny na platformie Netflix, był artystą zapomnianym.